Efektem zmian jest istotne rozszerzenie zakresu regulacji ustawy SENT, która oprócz przewozu olejów opałowych objęła obrót nimi, w tym dokonywany bez ich fizycznego przemieszczenia, a także pośrednio ich zużycie. Podkreślił to ustawodawca zmieniając tytuł ustawy i nadając jej brzmienie „o systemie monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów oraz obrotu paliwami opałowymi.” Zmiany, które zaczną obowiązywać od 1 września 2019 r. dotyczą nie tylko samej ustawy SENT, lecz również innych ustaw, w tym przede wszystkim ustawy o podatku akcyzowym.

Przed zmianą, monitorowaniu podlegały wyłącznie dostawy olejów opałowych w ilości przekraczającej 500 litrów. Ich nabywcy składali papierowe oświadczenia o wykorzystaniu olejów na cele opałowe. W wyniku zmian, systemem monitorowania objęty został w zasadzie cały obrót olejami opałowymi i związane z nim ich przemieszczanie, bez względu na status podmiotów nabywających olej oraz ich ilość. Zarówno w ustawie SENT, jak i ustawie o podatku akcyzowym pojawiły się dwa nowe podmioty:
• zużywający podmiot olejowy
• pośredniczący podmiot olejowy
Zużywającym podmiotem olejowym jest podmiot mający miejsce zamieszkania, miejsce pobytu, siedzibę lub miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju lub przedsiębiorca zagraniczny prowadzący działalność gospodarczą na terytorium kraju w oparciu o właściwe przepisy, który zużywa oleje opałowe do celów opałowych i który dokonał zgłoszenia rejestracyjnego uproszczonego. Pośredniczącym podmiotem olejowym jest podmiot mający miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium kraju lub przedsiębiorca zagraniczny prowadzący działalność gospodarczą na terytorium kraju w oparciu o właściwe przepisy, który w ramach prowadzonej działalności gospodarczej dokonuje sprzedaży poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy olejów opałowych i który dokonał zgłoszenia rejestracyjnego uproszczonego.

Zużywający podmiot olejowy oraz pośredniczący podmiot olejowy mają obowiązek złożenia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenia rejestracyjnego uproszczonego. Obowiązek ten ma charakter jednorazowy i musi zostać wykonany przed pierwszą czynnością z wykorzystaniem wyrobów akcyzowych przeznaczonych do celów opałowych. Zgłoszenie takie musi zawierać dane wskazane w przepisach, w szczególności, w przypadku:
• zużywającego podmiotu olejowego - liczbę posiadanych urządzeń grzewczych, miejsca, w tym adresy i dane geolokalizacyjne, gdzie znajdują się te urządzenia, z wyłączeniem urządzeń niestacjonarnych, przewidywaną ilość zużywanych wyrobów akcyzowych przez każde urządzenie grzewcze w roku kalendarzowym oraz dla każdego urządzenia grzewczego - wskazanie jego rodzaju, typu oraz mocy.
• pośredniczącego podmiotu olejowego - adresy miejsc wykonywania działalności oraz numer posiadanej koncesji. Zgłoszenie rejestracyjne można złożyć internetowo oraz papierowo. Zgłoszenie wymaga aktualizacji w przypadku zmiany danych, która powinna być dokonywana w ciągu 7 dni od dnia, w którym nastąpiła zmiana.

Właściwy naczelnik urzędu skarbowego, po przyjęciu zgłoszenia rejestracyjnego uproszczonego, nadaje numery identyfikacyjne dla miejsc (adresów), gdzie znajdują się urządzenia grzewcze stacjonarne, a dla każdego zgłoszonego urządzenia grzewczego niestacjonarnego numer identyfikacyjny urządzenia. Właściwy naczelnik urzędu skarbowego, bez zbędnej zwłoki, nie później niż w ciągu 7 dni od dnia przyjęcia zgłoszenia rejestracyjnego uproszczonego, potwierdza jego przyjęcie. Przed wydaniem potwierdzenia organ może zweryfikować dane podane w zgłoszeniu. Przepisy przewidują również sytuacje, w których organ odmówi wydania potwierdzenia przyjęcia zgłoszenia rejestracyjnego uproszczonego.

Nowelizacja uprościła system potwierdzania przeznaczenia oleju dla celów opałowych poprzez zastąpienie papierowych oświadczeń o przeznaczeniu oleju opałowego do celów opałowych systemem elektronicznym. Podmiot odbierający będzie musiał uzupełnić zgłoszenie o następujące dane: 1. informację o ilości odebranego towaru; 2. informację, że działa jako zużywający podmiot olejowy lub pośredniczący podmiot olejowy; 3. oświadczenie, że nabyty olej opałowy zostanie sprzedany lub zużyty do celów opałowych. Następuje to poprzez zaznaczenie odpowiedniego pola. Powyższe informacje podmiot odbierający będzie miał obowiązek przesłać w dniu dostarczenia towaru. W praktyce będzie mógł uzupełnić zgłoszenie bezpośrednio po odbiorze towaru z wykorzystaniem narzędzi informatycznych, którymi będzie posługiwał się podmiot wysyłający (aplikacja mobilna).

Pełnomocnictwa do elektronicznego potwierdzania odbioru

W celu odciążenia osób fizycznych będących zużywającymi podmiotami olejowymi także od tego obowiązku, będą one miały możliwość upoważnienia innej osoby, w szczególności sprzedawcy, do uzupełnienia zgłoszenia o informację o odbiorze towaru w ich imieniu. Dotyczy to zarówno potwierdzenia w systemie SENT, oświadczeń o przeznaczeniu oleju do celów grzewczych oraz zgłoszenia rejestracyjnego. Należy jednak pamiętać, że ewentualne błędy pełnomocnika będą obciążały nabywcę.

Przewoźnik będzie zobowiązany uzupełnić zgłoszenie o nowe dane - numer identyfikacyjny miejsca, w którym znajduje się urządzenie grzewcze (w przypadku urządzeń stacjonarnych) albo numer identyfikacyjny urządzeń (w przypadku urządzeń niestacjonarnych) - art. 5 ust. 4 okt 1 lit. g i ust. 4a ustawy SENT. Kierowca przewoźnika musi pamiętać o włączeniu lokalizatora przed rozpoczęciem przewozu oraz kontrolowaniu czy jest on sprawny w trakcie jazdy.

Nowe przepisy przewidują, że przewoźnik będzie obowiązany odmówić przyjęcia do przewozu paliw opałowych podlegających zgłoszeniu do rejestru, w przypadku gdy: 1. dane adresowe miejsca dostarczenia towaru są inne niż wskazane w potwierdzeniu przyjęcia zgłoszenia rejestracyjnego uproszczonego; 2. nie otrzyma numeru identyfikacyjnego urządzeń grzewczych niestacjonarnych; W praktyce system SENT nie powinien pozwolić przewoźnikowi na uzupełnienie zgłoszenia o miejsce inne niż podane w zgłoszeniu rejestracyjnym uproszczonym. Bez względu jednak na autokontrolę systemu w tym zakresie dane te powinny być przez przewoźnika sprawdzone. Przyjęcie zlecenia do innego miejsca niż zgłoszone w systemie SENT grozi przewoźnikowi karą pieniężną 100.000 zł.

13 tys. liczba przewoźników których mają dotyczyć zmiany

115 tys. przybliżona liczba podmiotów zużywających oleje opałowe przeznaczone do celów opałowych

Nowelizacja wprowadziła nowy obowiązek w przypadku dostawy (sprzedaży) olejów opałowych, znajdujących się poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy, bez ich faktycznego przewozu (w magazynie). Za niedopełnienie formalności związanych z takim obrotem (w magazynie) również grożą kary pieniężne.

Przed nowelizacją, przemieszczanie olejów opałowych w procedurze zawieszenia poboru akcyzy nie podlegało monitorowaniu w systemie SENT, tyko podlegało systemowi EMCS. W związku z nowelizacją, od 1 września 2019 r. systemowi SENT podlega również wewnątrzwspólnotowe nabycie paliw opałowych w procedurze zawieszenia poboru akcyzy przez zarejestrowanego odbiorcę w rozumieniu ustawy o podatku akcyzowym, będącego zużywającym podmiotem olejowym lub pośredniczącym podmiotem olejowym, gdy nabycie to nastąpiło na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej albo pośredniczącym podmiotem olejowym, gdy nabycie to nastąpiło na rzecz innych podmiotów. Podmiot ten jest obowiązany przesłać do rejestru zgłoszenie i uzyskać numer referencyjny dla tego zgłoszenia w dniu dostarczenia towaru do miejsca określonego w zezwoleniu.

W nowelizacji przewidziano procedurę dotyczącą dostawy olejów opałowych w ramach umowy okresowej. W przypadku zawarcia takiej umowy, przed dokonaniem pierwszej dostawy podmiot wysyłający albo podmiot sprzedający zobowiązani są przesłać do rejestru zgłoszenie zawierające dane wynikające z takiej umowy. Z chwilą przyjęcia zgłoszenia nadawany będzie unikatowy identyfikator umowy, który pozwoli na monitorowanie dostaw olejów opałowych dokonywanych w wykonaniu tej umowy.

Spod obowiązku rejestracji wyłączone będą podmiot nabywające oleje opałowe w opakowaniach jednostkowych, których masa brutto nie przekracza 30 kg lub ich objętość nie przekracza 30 litrów i w łącznej ilości nieprzekraczającej jednorazowo odpowiednio 100 kg lub objętości 100 litrów, w przypadku nabycia tych wyrobów od pośredniczącego podmiotu olejowego dokonującego ich sprzedaży detalicznej. Przewóz i obrót olejami opałowymi w powyżej wskazanych ilościach nie podlega systemowi monitorowania (art. 3 ust 5a ustawy SENT). Należy jednak zwrócić uwagę, że brak obowiązku dokonania zgłoszenia rejestracyjnego uproszczonego oraz brak monitorowania przewozu i obrotu nie oznacza, że w związku z taką sprzedażą na pośredniczącym podmiocie olejowym nie ciążą żadne obowiązki. Nowe przepisy, dodane w ustawie o podatku akcyzowym, nakładają na pośredniczący podmiot olejowy obowiązek prowadzenia rejestru podmiotów nabywających te wyroby. W przepisach wskazano również dalsze obowiązki związane ze sprzedażą detaliczną olejów opałowych.

Nowelizacja wprowadza również kary za nowe naruszenia, co jest wynikiem wprowadzenia nowych obowiązków.

Zgodnie z przepisami przejściowymi, w okresie od 1 września 2019 r. do 31 marca 2020 r. do olejów opałowych będą mogły być stosowane regulacje dotychczasowe. W przypadku stosowania w okresie przejściowym przepisów dotychczasowych miesięczne zestawienia oświadczeń o przeznaczeniu wyrobów akcyzowych będą sporządzane i przekazywane do właściwego organu na zasadach dotychczasowych. (art. 16 ustawy nowelizującej z dnia 19 lipca 2019 r.). Należy jednak zwrócić uwagę, że przepisy regulujące okres przejściowy dotyczą wyłącznie obowiązków w zakresie akcyzy, a nie przepisów dotyczących SENT. Stąd mogą pojawić się pewne problemy praktyczne. Ministerstwo Finansów jednak uspokaja, że okres przejściowy zadziała i do 31 marca 2019 r. można będzie kupić olej opałowy na dotychczasowych zasadach.

Dawid Korczyński
Adwokat