Silnik widlasty o mocy 580 KM to pierwsza pod względem siły, po topowym motorze 730 KM, jednostka napędowa Scanii w nowej gamie Euro 6. Po takim napędzie można spodziewać się wiele dobrego.

Jazdę próbną odbyliśmy w pełni załadowanym zestawem z ciągnikiem R580 i naczepą z aerodynamicznymi osłonami.

Scania stosuje obecnie w ciężarówkach trzy platformy swoich silników Euro 6 drugiej generacji, poczynając od rzędowych jednostek 9-litrowych, przez także rzędowe 13-litrowe, do 16-litrowych V8. Te największe występują w trzech wersjach mocy - 520, 580 i 730 KM. Wszystkie trzy "fałki" bazują na motorze o pojemności 16,4 l, który zadebiutował w 2010 r. O ile w mniejszych silnikach szwedzki producent stosuje dwie do wyboru techniki oczyszczania spalin (czyli są wersje tylko z SCR) to największe wykorzystują chłodzony cieczą układ recyrkulacji spalin EGR, z którym współdziała katalizator SCR. Konstrukcja silnika widlastego obejmuje też turbosprężarkę o zmiennej geometrii (VGT).

Wyposażenie silnika używającego EGR i SCR różni się od stosowanego w jednostkach korzystających wyłącznie z SCR, m.in. obywa się on bez elektrycznej przepustnicy w kolektorze dolotowym.

Tak jak w pozostałych silnikach Euro 6 pojawiła się nowa, odłączana sprężarka powietrza. Ma pneumatycznie sterowane sprzęgło, które ją wyłącza, gdy nie jest potrzebna. Powoduje to spadek zużycia paliwa do 1%, w zależności od warunków użytkowania pojazdu.

Użytkownicy stawiają przed ciężarówkami z silnikami V8 najtrudniejsze zadania. Jednostka o mocy 580 KM jest odpowiedzią na te oczekiwania. Osiągi nowego silnika Euro 6 są zbliżone do parametrów jednostki 620 KM Euro 5. Stało się to możliwe dzięki szerszemu zakresowi obrotów, w jakich dostępny jest maksymalny moment obrotowy oraz spłaszczonej krzywej mocy. Do standardu należy zautomatyzowana skrzynia Scania Opticruise, przystosowana do przenoszenia wysokiej mocy (uzyskiwanej przy 1.900 obr/min) i wysokiego momentu obrotowego o wartości do 2.950 Nm, uzyskiwanego przy 1.000-1.350 obr/min. Jak wiadomo, w pojazdach ciężarowych mniej liczy się moc silnika, a bardziej moment obrotowy. Słabsza "fałka" o tej samej pojemności generuje 2.700 Nm, a najmocniejsza jednostka rzędowa, 13-litrowa Scanii uzyskuje 2.550 Nm. I tu jest sedno sprawy, czyli większych możliwości interesującego nas napędu. Można to było odczuć podczas jazdy po kaszubskich pagórkach, gdzie 40-tonowy zestaw łatwo wspinał się na podjazdach, bez redukcji biegu.

Na zjazdach pomagał ujarzmić 40-tonową masę pięciostopniowy retarder, który na ostatniej pozycji jest wspomagany przez hamulec silnikowy.

Ciągnik R580, przeznaczony do jazdy na długich dystansach, osiąga prędkość przejazdową przy obrotach poniżej 1200 obr/min, co minimalizuje zużycie paliwa. Wysoki moment przy niskich obrotach w połączeniu ze zautomatyzowaną zmianą biegów powodują, że silnik zawsze pozostaje w niskim zakresie obrotów. Testy wykazują, że taki silnik jest od 2 do 3 proc. oszczędniejszy niż poprzednia jednostka napędowa.

W skrzyni Opticruise znalazło się kilka nowych funkcji. Została ona między innymi zintegrowana ze Scania Active Prediction. Tak skonstruowany układ napędowy pozwala zmniejszyć zużycie paliwa o 4-5%. Opracowano specjalne tryby pracy skrzyni zwiększające wydajność w różnych zastosowaniach. Tryb Economy został opracowany, aby osiągać jak najniższe zużycie paliwa w dalekim transporcie, czyli w żywiole naszego bohatera.

Active Prediction to przewidujący tempomat, który wykorzystuje dane z GPS oraz mapy topograficzne, aby odpowiednio do ukształtowania drogi przed pojazdem, regulować jego prędkość. Obecnie jest w pełni zintegrowany z innymi systemami ciężarówki i wykorzystuje odmienne strategie oszczędnej jazdy w zależności od wybranego trybu pracy skrzyni biegów.

Z czterech w ogóle dostępnych trybów pracy (ekonomiczny, standardowy, power i off-road) jeden pojazd może korzystać na bieżąco z trzech wybranych przez użytkownika. W tym przypadku darowano sobie tryb off-road, który przydatny jest raczej w pojazdach budowlanych.

Economy to tryb nastawiony na jak najniższe zużycie paliwa, kosztem pewnego wydłużenia czasu przejazdu. Silnik reaguje bardzo delikatnie. Można wybrać alternatywne ustawienie ogranicznika na 85 lub 80 km/h, które automatycznie załącza się w trybie Economy. Kickdown jest nieaktywny. Active Prediction stosuje specjalną, ekonomiczną strategię działania. Prędkość spada do 12% poniżej zadanej i nigdy nie wzrasta ponad nią (-12%, 0%). Minimalny wzrost prędkości podczas zjazdu w trybie Economy wynosi 5 km/h (w innych trybach 3 km/h).

Power został stworzony do zadań transportowych, w których liczy się przede wszystkim krótki czas przejazdu. Silnik reaguje ostro, a podjazd spod wzniesienia odbywa się przy wykorzystaniu maksymalnej mocy z nieco szybszą zmianą biegów niż w trybie Standard. Active Prediction nie jest dostępny, tempomat pracuje normalnie, czyli trzeba liczyć się z większym zużyciem paliwa.

Nabywcy mogą wybierać pomiędzy wersją w pełni zautomatyzowaną lub wyposażoną w pedał sprzęgła. W prezentowanym pojeździe mieliśmy do czynienia ze skrzynią w pełni zautomatyzowaną. Sprzęgło automatyczne jest sterowane elektrohydraulicznie, dzięki czemu pracuje łagodnie i precyzyjnie. Wszystkie urządzenia sterowania skrzynią są zintegrowane w dźwigni pod kierownicą, która kontroluje również Retarder.

Oszczędności paliwa służy także Eco-roll - system, który ocenia, kiedy ciężarówka powinna wykorzystać siłę grawitacji, aby swobodnie zjechać ze wzniesienia. Komputer pokładowy przelicza, czy w danych warunkach większą oszczędność przyniesie zjazd na biegu jałowym czy z wykorzystaniem hamowania silnikiem przy odciętym dopływie paliwa.

Tempomat automatycznie dokonuje kalkulacji. Obliczono, że swobodny zjazd za pomocą Eco-roll, z wykorzystaniem energii kinetycznej zestawu ma sens jedynie wtedy, gdy trwa dłużej niż 10 sekund. Jednocześnie prędkość nie powinna wzrosnąć na tyle, aby konieczne stało się hamowanie silnikiem, ponieważ ma to negatywny wpływ na właściwe wykorzystanie energii paliwa już dostarczonego do silnika.

Działanie tych systemów sprawdzaliśmy na pagórkowatych, morenowych drogach w okolicach Gdańska. Szczególnie tradycyjny tempomat starałby się za wszelką cenę utrzymać zadaną prędkość i na pewno redukowałby biegi przed końcem wzniesienia. To skutkowałoby większym spalaniem. Nowy system już tego błędu nie popełnia. Trzyma najwyższy, 12 bieg niemal do końca wzniesienia, nawet jeżeli prędkość spada znacznie w stosunku do zaprogramowanej. On "wie", że za chwilę będzie zjazd...

Asystent ruszania pod górę Hill-hold uruchamiany przełącznikiem na desce rozdzielczej jest aktywny przez 3 sekundy po zwolnieniu pedału hamulca. Daje odpowiednio dużo czasu, aby bez trudu ruszyć z miejsca nawet na stromym podjeździe. Urządzenie to zostało opracowane, aby ograniczyć zużycie sprzęgła w pojazdach, które często zmuszone są ruszać pod górę. Dzięki niemu spada ryzyko awarii oraz koszty napraw.

Scania Driver Support na bieżąco ocenia styl jazdy kierowcy i podaje mu wskazówki służące ekonomicznej jeździe.

Kabina Topline jest bardzo wysoka. Można stanąć na kilkunastocentymetrowej wysokości tunelu silnika i swobodnie przebrać się - nad głową kierowcy o wzroście około 180 cm pozostaje sporo przestrzeni. Prezentowany ciągnik wyposażono bogato, z myślą o komforcie kierowcy i pasażera. Przykładem mogą być fotele, z pełną regulacją ustawienia, łącznie z dwupunktową regulacją podparcia pleców, z ogrzewaniem i wentylacją oraz dwoma podłokietnikami.

Jazda z zapasem siły napędowej pod nogą daje kierowcy sporo satysfakcji, ale przede wszystkim ciągnik z takim silnikiem może swobodnie poruszać się z pełnym ładunkiem na wymagających, górskich trasach. Ponadto zapewnia wysoki poziom tzw. bezpieczeństwa czynnego, pozwalając stosunkowo łatwo przyspieszyć bez względu na sytuację na drodze.